Futbolun Coğrafyası

Yazı Avrupa futbolundaki başarı dağılımının ekonomik ve kültürel dağılımını anlamak üzere kaleme alınmıştır.

Futbolun ilgi çekmediği Dünya üzerinde pek az yer kalmaya başladı. Çünkü artık o bir endüstri ve pompalanan bir heves. Peki ama şöyle bir düşünürsek futbolu sevmek, başarı için yeterlimi ya da futbol oyununa yetenekli olmak için dünyanın her hangi bir yerinde doğmak mı gerekiyor. Genetik mühendislerine göre futbol geni yok. O nedenle nerede doğduğunuz çok önemli değil. Peki Dünya üstünde futbola bakış açıları ve başarı nasıl dağılıyor.

Yazının yazılmasındaki mantık silsilesi özellikle Akdeniz ülkeleri (Türkiye, Kıbrıs, Lübnan, İsrail, Mısır, Libya, Cezayir, Fas, Portekiz, İspanya, İtalya, Slovenya, Hırvatistan, Bosna Hersek, Yugoslavya, Arnavutluk, Yunanistan) nin futbola bakışları ve bu ülkelerin ekonomik konjoktürleri ile İskandinav ülkeleri ve Dünyanın diğer bölgelerinin futbola bakışlarının karşılaştırılmasıdır.

Akdeniz ülkelerini genel ve çok şaşmayan bir yaşam mantığı vardır. Siestalar, uzun tatiller, sıcak insanlar, ufak kurnazlıklar bunlardan bazıları. İtalyanlar ve Yunanlılardan çok farklı olmadığımızı anlamamak için kör olmak gerekir. Şunu da herhalde inkar etmeyiz: taraftar portremiz ve oyuna bakış açılarımız. Bizim için futbol bir eğlenceden çok ötede. İngilizler hafta sonlarını geçirmek için futbolu kullanırlarken, almanlar gündüz maçları oynansın diye eylem yapıp, hafta sonu öğlenlerini bira içip maç izleyerek geçirirken, biz de maçlar çok büyük oranla gece oynanır (o sezon daha çok gündüz maçı oynayan takım manasız mızmızlanmalarda bulunur) ölüm kalım meselesidir, ayrıca maç 2 saat, etkileri bir dahaki maça kadar ve hatta bazen bir ömür boyu sürer. Ben atlet giyerek ve yüzünü boyayarak taraftar kılığı tasarlayan iki ülke biliyorum ikisi de Akdeniz ülkeleri. Yani bir yaşam biçimi olmuştur Akdeniz ülkeleri için futbol. Siz bir Başbakanın kulüp başkanlığı yaptığı bir ülke hatırlıyor musunuz, ya da küme düşen takımın siyasi olaylar göz önüne alınarak belirlenmeye çalışıldığı ?

Peki bu başarıyı etkiliyor mu? Yani bu işe önem vermek ve yaşam biçimi olarak görmek bu işte başarıyı getiriyor mu? Cevaplar ortada.

Dünya kupasını kazanan Akdeniz ülkesi sayısı:2
Toplam Dünya Kupası Kazanılma Sayısı:3 (İtalya 2, Fransa 1)
Oran:3/17 0.17
Avrupa Şampiyonası Kazanan Akdeniz Ülkesi Sayısı:4
Toplam Avrupa Şampiyonası Kazanılma Sayısı: 5 (Fransa 2, İspanya 1, İtalya 1, Yunanistan 1)
Oran:5/12 0.41

Peki kulüpler seviyesinde nasıl bu başarı seviyesi.

Ülkeler Kupa Alan Takımlar Toplam Kupa
İtalya 9 35
İngiltere 13 33
İspanya 5 31
Almanya 9 17
Hollanda 3 14
Belçika 2 7
Portekiz 3 7
İskoçya 3 4
SSCB 2 4
Romanya 1 2
Türkiye 1 2
Fransa 2 2
Yugoslavya 2 2
İsveç 1 2
Çekoslovakya 1 1
Macaristan 1 1
Oran:0.481

Cevap en azından milli takımlar seviyesinde hayır. Bu rakamların ifade ettiği önemli şeylerden birkaçı şöyle özetlenebilir. Milli takımlar seviyesindeki başarı ile kulüpler seviyesindeki başarı düzeyi Akdeniz ülkeleri için farklılık gösteriyor. Peki bunun sebepleri neler. Bir liste daha bunun nedenini daha iyi açıklayacak.

Dünyanın En Pahalı Transferleri
Zinedine Zidane (R. Madrid).....45.62 milyon Fransa
Luis Figo (R. Madrid).....37 milyon Portekiz
Hernan Crespo (Lazio).....35.5 milyon Arjantin
Gianluigi Buffon (Juventus).....32.6 milyon İtalya
Christian Vieri (Inter).....32 milyon İtalya Avustralya
Rio Ferdinand (M. United).....29.1 milyon İngiltere
Gaizka Mendieta (Lazio).....29 milyon İspanya
Ronaldo (R. Madrid).....28.49 milyon Brezilya
Juan Veron (M. United).....28.1 milyon Arjantin
Rui Costa (Milan).....28 milyon Portekiz
Pavel Nedved (Juventus).....25.5 milyon Çek Cumhuriyeti
Didier Drogba (Chelsea).....24 milyon Fil Dişi Sahilleri
Nicolas Anelka (R. Madrid).....23.5 milyon Fransa
Denilson de Oliveira (Real Betis).....22 milyon Brezilya
Gabriel Batistuta (Roma).....22 milyon Arjantin
Lilian Thuram (Juventus).....22 milyon Fransa
Claudio Lopez (Lazio).....22 milyon Arjantin
Marc Overmars (Barcelona).....21.6 milyon Hollanda
Ronaldinho (Barcelona).....21.25 milyon Brezilya
Nicolas Anelka (PSG).....20.29 milyon Fransa
NOT: Bedeller avro üzerindendir.

Yani bu ülkeler üretmeden tüketiyor. Daha açık bir deyimle parayı bastırıp eğlenceyi satın alıyorlar. Peki bu ülkelerin ekonomik seviyeleri nasıl? Yani bu transferleri yapacak parayı nerden ve nasıl buluyorlar? Yukarıdaki listede transfer yapan kulüplerden sadece ikisi Akdeniz ülkeleri kulüplerinden biri değil. Çoğu İtalyan kulüpleri tarafından yapılmış ve İtalyan ekonomisi iyi sayılabilecek bir ekonomi. İspanya ve Fransa daha iyi ekonomilere sahip olmalarına rağmen daha az para saçmışlar bu endüstriye. Biz herhalde daha çok benziyoruz İtalyanlara. Akdeniz ülkeleri için ligde kimin şampiyon olduğu, ulusal takımın elde ettiği başarılardan çok daha önemlidir. Çok tanıdık gelmiyor mu size de ?

Şu Akdeniz’in ucunu biraz Amerika’ya uzatsak ortalama bir toplum profili yaratırız herhalde. Yani bu Akdenizlilik ciddiye alınacak kadar önemlidir. Bu ülkelerde oynayan futbolcuların beyanatlarına dikkat edelim. “Ne yapsam olay oluyor, rahat rahat dolaşamıyorum bile” duymayan var mı böyle bir beyanat? David Beckham’ın İspanya’da yaşadığı sorunların arkasında bu gerçek yatmıyor mu? Bu yunan mitolojisine kadar dayanan bir hikaye. Mitolojide halk tanrıları takip ederdi, her yaptıklarını bilmek isterdi. Sonra tek tanrılı dine geçince merak duygumuzu törpülemek amacı ile kendi tanrılarımızı yarattık ve onları takip ediyoruz. Zaman zaman kendi hayatımızdan önemli hale geliyor yarattığımız tanrıların hayatı.

Bu ülkelerin ulusal başarılarının altında güçlü jenerasyonlar ve bir kupa organizasyonuna ev sahipliği yapmak yatıyor. Fransa ve İtalya Dünya kupasını birer kez kendi evsahipliklerinde kazandılar. İtalya bunu iki sefer başka ülkelerde becerdi. Çünkü bu tip başarılar için sabır ve altyapı yatırımları gereklidir. Ve Akdeniz ülkelerinde bu sabır seviyesi yeterli değil herhalde.Fransa bu işi hala borusunun öttüğü ülkelerden topladığı oyuncularla götürüyor.

Yani aslında toplum yani çevremiz her şeyi etkilediği gibi oyuna bakış açımızı da etkiliyor. Akdeniz ülkesi olmak ve Akdeniz insanı olmaktan çok memnunum, sadece mutfak olarak bile güzel bir kimlik ama biraz cool olarak nitelendirilmek de fena olmazdı gibime geliyor.